پنج عامل بزرگ شخصیت

مدل پنج عامل بزرگ شخصیت که گاهی با Big Five یا FFM/Five-Factor Model هم معرفی میشود، یک مدل روانشناسی برای دسته بندی شخصیتی افراد است. تحقیقات شخصیتی، انواع مختلفی از نظریه ها را ایجاد کرده است که سعی در تعریف و اندازه گیری شخصیت دارند. پذیرفته‌شده‌ترین طبقه‌بندی شخصیت در میان روان‌شناسان صنعتی-سازمانی، مدل پنج ویژگی بزرگ شخصیت یا مدل پنج عامل بزرگ شخصیت است.  در این مدل شخصیت ها را به طور کلی میتوان به پنج بعد اصلی تقسیم کرد. این پنج عامل بزرگ عبارتند از:

برونگرایی (Extraversion)

پذیرش تجربه‌های جدید (Openness to experience)

وظیفه شناسی و مسئولیت‌پذیری (Conscientiousness)

سازگاری و موافق بودن (Agreeableness)

نوروتیک بودن یا روان رنجور خویی (Neuroticism)

اگر بخواهید راحت تر این 5 عامل بزرگ را به ذهن بسپارید کافیست کلمه OCEAN (اقیانوس) را که حروف ابتدایی هر یک از این عوامل است را به خاطر داشته باشید.

مبدع نظریه پنج عالم بزرگ

دسته بندی صفات شخصیتی و بررسی آن ها اولین بار توسط گوردون آلپورت  انجام شد. آلپورت اولین شخصی بود که در سال 1930 بیش از 18000 صفت را لیست کرد. او پس از حذف صفات مشابه به لیست 4000 تایی از صفات رسید.

پس از آلپورت بعداً این تحقیق توسط محققان دیگری از جمله نورمن (1967)، اسمیت (1967)، گلدبرگ (1981) و McCrae & Costa (1987) گسترش یافت.

گلدبرگ اولین شخصی بود که صفات را به 5 مورد خلاصه کرد و پنج عامل بزرگ را معرفی کرد. پس از گلدبرگ سایر محققان فقط به اثبات این پنج عامل پرداختند.

بنابراین اشتباه نیست اگر بگوییم مدل پنج عامل بزرگ شخصیت یک دستاورد فردی نیست و در طی نیم قرن تلاش مجموعه‌ای از دانشمندان شکل گرفته و توسعه یافته است. منبع: سایت متمم

نکات مهم در مورد نظریه پنج عامل بزرگ شخصیت

به طور گسترده تشخیص داده شده است که هر چه سن ما بالاتر می رود، ویژگی های رفتاری ما بیشتر تغییر می کند. ما کمتر برونگرا می شویم، کمتر روان رنجور می شویم و کمتر پذیرش تجربیات جدید را داریم، در حالی که سازگاری و وظیفه شناسی ما با افزایش سن رشد می کند.

توجه به این نکته ضروری است که هر یک از پنج عامل شخصیتی محدوده ای بین دو افراط را نشان می دهد. به عنوان مثال، برون گرایی نشان دهنده یک زنجیره بین برون گرایی افراطی و درون گرایی افراطی است. در دنیای واقعی، بیشتر مردم جایی در بین دو انتهای قطبی هر بعد قرار دارند.

در ادامه به توصیف هر یک از پنج عامل بزرگ می پردازیم و دو سر طیف هر یک را مشخص میکنیم.

وظیفه شناسی و مسئولیت‌پذیری (Conscientiousness)

وظیفه شناسی توانایی فرد را برای تنظیم کنترل تکانه خود به منظور درگیر شدن در رفتارهای هدفمند توصیف می کند (گروهول، 2019). عناصری مانند کنترل، بازداری و تداوم رفتار را اندازه گیری می کند. جنبه های وظیفه شناسی شامل موارد زیر است (جان و سریواستاوا، 1999):

سازگاری و موافق بودن (Agreeableness)

سازگاری به نحوه برخورد افراد و روابط با دیگران اشاره دارد. برخلاف برون گرایی که شامل پیگیری روابط است، توافق پذیری بر جهت گیری و تعامل افراد با دیگران متمرکز است (آکرمن، 2017). جنبه های سازگاری شامل موارد زیر است (جان و سریواستاوا، 1999):

برونگرایی (Extraversion)

برون گرایی نشان دهنده تمایل و شدتی است که فرد به دنبال تعامل با محیط خود، به ویژه از نظر اجتماعی است. سطح راحتی و قاطعیت افراد در موقعیت های اجتماعی را در بر می گیرد.  جنبه های برون گرایی شامل موارد زیر است (جان و سریواستاوا، 1999):

پذیرش تجربه‌های جدید (Openness to experience)

گشودگی به تجربه به تمایل فرد برای آزمایش چیزهای جدید و همچنین شرکت در فعالیت های تخیلی و فکری اشاره دارد. این مورد شامل توانایی “فکر کردن خارج از چارچوب” است. جنبه های پذیرش، شامل موارد زیر است (جان و سریواستاوا، 1999):

آخرین مورد از پنج عامل بزرگ شخصیت:نوروتیک بودن یا روان رنجور خویی (Neuroticism)

روان رنجورخویی ثبات عاطفی کلی یک فرد را از طریق نحوه درک او از جهان توصیف می کند. به این نکته توجه می‌کند که چقدر احتمال دارد که یک شخص رویدادها را تهدیدآمیز یا دشوار تفسیر کند. همچنین شامل تمایل فرد به تجربه احساسات منفی است. جنبه های روان رنجورخویی شامل موارد زیر است (جان و سریواستاوا، 1999):

کلام آخر

پنج عامل بزرگ شخصیت از نظریات مهم و قابل اعتمادی است که در شناخت افراد به ما کمک میکند. تست های متعددی وجود دارد که میتواند این شناخت را برای ما آسان نماید. یکی از بهترین تست ها که نتایج قابل اعتمادی را به دست میدهد، تست تحلیل چهره است. سایت آی دی فیس به شما کمک میکند تا تنها با ارسال سه عکس از شخص مورد نظرتان به تحلیل کاملی از شخصیت او برسید. اولین و بهترین سایت تحلیل شخصیت بر اساس چهره که با استفاده از هوش مصنوعی خود را ارتقا میدهد در دسترس شماست.